U oblasti Kasandre
Drevni Olint
Smešten na mudro odabranoj lokaciji iznad ravnice, bio je arhitektonski i organizaciono uzoran grad antičkog doba. Od prvih godina iskopavanja sprovedenih 1920-ih, ponudio je dragocene informacije o urbanističkom planiranju naselja u oblasti sa građevinskim blokovima, širokim, paralelnim saobraćajnicama, javnim površinama i, uopšte, percepcijom hipodamskog urbanističkog koncepta.
Da biste izbegli letnje vrućine, predlažemo da posetite lokaciju rano ujutru, jer ćete morati mnogo da hodate. Kada stignete do severnog brda, videćete način na koji je bio organizovan svakodnevni život grada pre 2.500 godina. Svaki blok se sastojao od 10 kuća sa zajedničkim, unutrašnjim dvorištem, tekućom vodom i sofisticiranim sistemom za odvodnjavanje. Da biste pronašli lokaciju, vozite od Nikitija prema Nea Mudaniji i nakon što prođete pored Kalives Poligirosa, videćete relevantni znak sa desne strane.
Pećina Petralona
Nalazi se u zapadnom podnožju planine Katsika, nedaleko od istoimenog izbegličkog sela Petralona, 20 km severozapadno od Nea Mudanije. Pećina Petralona ima impresivne prostorije od stalagmita, ali ono što je čini posebnom je činjenica da je u njoj otkrivena ljudska lobanja, zaštićena stalagmitskim materijalom. Stara je 250.000 godina (prema drugima 500.000 ili više godina). Pripadala je muškarcu starosti od 30-35 godina, prestarom za svoje vreme jer prosečan životni vek tada nije prelazio 25 godina. Nalazi sugerišu da su ljudi i životinje koristili pećinu kao sklonište 700.000 godina. Pored lobanje Arhantropa, otkrivene su i kosti životinja koje su izumrle sa Halkidikija, poput medveda, pećinskih lavova, nosoroga, hijena, jelena.
Kanal Poteidea
Poteidea je bila korintska kolonija iz 7. veka pre nove ere i igrala je važnu ulogu u Medijanskim ratovima. Njen izlazak iz Atinskog saveza bilo je jedan od uzroka Peloponeskog rata. Ne znamo tačno kada je kanal otvoren. Ono što znamo jeste da je bio 1.250 m dužine i 40 m širine i da je postojao pre 1. veka nove ere. Smatra se da je to projekat koji je zamislio i završio makedonski kralj Kasandar 400 godina ranije, kako bi se olakšala plovidba i zaštitio grad. Prevlaka poluostrva Kasandra, odvojena kanalom, bila je zaštićena fortifikacionim sistemom koji je imao istu dužinu kao i kanal, sprečavajući prolazak kopnom. Verovatno je to bilo kasnije Justinijanovo delo. Danas su sačuvani samo fragmenti zida, kao i temelji jedne od njegovih ugaonih kula u Termaikosu.
Afitos
Smešten na poluostrvu Kasandra, Afitos je živopisno selo sa prekrasnim pogledom na more sa određene visine. Ima restorane, prodavnice, kafe-barove i mnogo lepih kuća koje su sagradili lokalni majstori od lokalnog krečnjaka. Od kuća otvorenih za posetioce, vredi pobliže pogledati one Katsanisa i slikara Paralisa. Još jedno zanimljivo mesto je centralna crkva Svetog Dimitrija, sagrađena sredinom 19. veka, koja je jedina u bazilikalnom stilu sa kupolom na Halkidikiju. U većini kuća Afitosa, narodne rezbarije obaveštavaju posetioce o godini izgradnje i prvom vlasniku. Da biste otišli do Afitosa, preći ćete kanal Potidea, proći pored Nea Fokea i pronaći relevantni znak koji vam pokazuje put do Afitosa, na levoj strani puta.
Na centralnom Halkidikiju
Arheološki muzej Poligiros
Nalazi se na trgu Herou u centru Poligirosa. Eksponati pokrivaju period u rasponu od bronzanog doba do rimskog perioda. Vredi videti polugotovi Kouros i Koru iz 6. veka pre nove ere, pronađene u moru kod antičke Stageire, klazomenski sanduk iz Akantusa (za koji se smatra da potiče iz 5. veka pre nove ere), ukrašena zidnim slikama, i statue Stratonija, koje verovatno potiču iz kasnog 1. veka pre nove ere: takozvana „Gospa od Stratonija“ i muška statua. Tu su i oružje i nakit iz kasnog arhajskog i klasičnog perioda, kao i nalazi iz Olinta. U posebnom prostoru videćete izložbu pod nazivom „Tri kolonije Androsa na Halkidikiju: Sani, Akant, Stagira“.Otvoreno od 8.30 do 15.00, ponedeljkom zatvoreno, tel. +30 23710 22148.
Antička Stagira
Jedno od najvažnijih istorijskih mesta Halkidikija, nalazi se na poluostrvu Liotopi, u blizini naselja Olimpijada. Drevni grad je podignut na dva brda – primorskom severnom i većem južnom. Iskopavanje je počelo 1990. godine i pokazalo je da su prvo brdo naselili doseljenici sa Androsa oko sredine 7. veka pre nove ere. Kasnije su i Halkiđani došli da se nasele ovde. Rast stanovništva doveo je do širenja grada na drugo brdo početkom 5. veka pre nove ere. Tada je podignut jaki zid koji okružuje grad sa utvrđenim kulama. Na pijaci, koja se nalazi na „vratu” između dva brda, obavljeno je istraživanje na arkadi pored javnih magacina i prodavnica. Iskopavanja su takođe otkrila citadelu, hramove, kuće i druge građevine koje možete videti ako krenete u obilazak bilo sa ulaza na severno brdo, blizu plaže Sikija, ili sa vrha južnog brda, gde se nalazi citadela, nudeći veličanstven pogled na celu citadelu. Za više informacija pozovite +30 2310 801402.
Tvrđava Uranopolis
Veruje se da je kula Prosforiu, simbol Uranopolisa, izgrađena u 12. veku i najveća je i najbolje očuvana kula na Halkidikiju. Kompleks se sastoji od vizantijske tvrđave, malog utvrđenog ograđenog prostora i čamca iz 1865. godine. Pripadao je Prosforionskom tlu, današnjem Uranopolisu, a manastir Vatoped je već 1018. godine imao svoje prvobitno jezgro. Godine 1379. ovde je boravio solunski despot Joanikije Paleolog. Usled zemljotresa 1585. pretrpeo je velika oštećenja, a 1858. god. je bio nenaseljen. Iste godine, međutim, započeo je veliki program obnove i poprimio je današnji oblik. U novijoj prošlosti povezivalo se sa istorijom bračnog para Loh koji se tu nastanio. Uređenje i restauraciju tvrđave izvršio je 10. Eforat vizantijskih starina. Danas je otvoren za posetioce i radi kao izložbeni prostor. Videćete arheološke nalaze iz Uranopolisa i severoistočnog Halkidikija, prostoriju sa predmetima bračnog para Loh, makete svetogorskih manastira. Na gornjem spratu tornja, sa koga se pruža veličanstven pogled, nalazi se mala kapela. Tel. +30 23770 71651.
Manastir Zigos
Smešten 2 km od Uranopolisa, jedna je od glavnih atrakcija na Halkidikiju. Iako je u toku iskopavanje u manastiru, lokacija je otvorena za posetioce i postoje znaci objašnjenja. Desetine ljudi dolaze ovde svakog dana tokom leta. Prema rečima naučnog rukovodioca, arheologa Ioakeima Papaggelosa, ono što ovaj manastir čini posebno značajnim je činjenica da omogućava posetiocima i stručnjacima da kroz njega proučavaju manastire koji se nalaze unutar Svete Gore, u smislu arheologije, građevinske strukture i organizacije bogoslužbenog prostora. Manastir Zigos je osnovan u 10. veku, a 1198. godine je već bio pust. Jedva je obnovljen– dakle, sve što ima datira iz antičke Svete Gore! Manastir je bio posvećen proroku Iliji, a prva poznata referenca Zigosa na poluostrvu Atos potiče iz rukopisa iz 942. Čini se da se oko 1206. godine u zamku Zigos nastanio frankovski gospodar koji je počeo da pljačka Svetu Goru, zbog čega se manastir često navodi kao Fragkokastro. Kako svedoče iskopavanja, podignut je na mestu gde su objekti već postojali od 4. do 6. veka nove ere. Izgradnja katolikona sa dve kapele započeta je početkom 11. veka, nakon četiri faze izgradnje. Podovi su ukrašeni kitnjastim mermerom. Tokom obilaska lokacije, videćete i mesta gde su izgrađene peći, mlin, „linos“ (izgrađena presa za vino) i „banka“.
Arnaia selo
Najlepše selo na severnom Halkidikiju (72 km od Nikitija i 35 km od Poligirosa) je ujedno i najveće u oblasti. Do 1928. godine Arnaja se zvala Liarigkova i prvi put se navodi u dokumentu iz kasnog 14. veka kao zemlja svetogorskog manastira Kastamonita. Čini se da su selo u 16. veku osnovali zemljoradnici oko vekovne česme, smeštene na centralnom trgu. Voda sa česme danas teče kroz prtljažnik aviona i po predanju, ko odavde pije vodu, udaje se za čoveka ili ženu iz Arnaje! Oko centralnog trga nalaze se kvartovi u kojima se možete diviti živopisnim kućama izgrađenim u tradicionalnoj makedonskoj arhitekturi, obojenim prelepim bojama. Južno od centralnog trga stoji čuvena vila Iatrou, koja danas radi kao muzej folklora (ako želite da posetite, kontaktirajte na +30 23723 50121). Idući glavnim putem naći ćete se ispred čuvene škole iz 1871. godine, takozvane gradske škole Liarigkova. To je najizgrađenije 19. veka na Halkidikiju, a od 1990. godine ovde se nalazi i gradska većnica. Uz njega se nalazi zvonik iz 1889. godine. Pored nje se nalazi crkva Svetog Stefana, a preko puta stara gostionica koja radi kao gostionica. Crkva je podignuta 1812. godine, izgorela je 1821. godine, a obnovljena je da bi ponovo bila uništena u požaru 2005. godine. Tokom restauratorskih radova 2006. godine ispod crkve su otkrivene ruševine tri prethodne crkve: paleohrišćanske, vizantijske sa značajnim agiografijama i postvizantijske crkve koja je podignuta pre 1812. godine. Na samo 2 km severno od sela leži prelepa šuma od oko 12,5 hektara, sa vekovnim hrastovima. U šumarku Aghia Paraskevi nalaze se opštinski bar i kafe-restoran.
Sveta Gora (Sveta Gora)
Legenda kaže da je tokom bitke između bogova i divova, Atos, džin iz Trakije, bacio masivnu stenu na Posejdona, ali mu je ona iskliznula kroz prste i pala u Egejsko more formirajući poluostrvo Atos. Po crkvenom predanju Svetu Goru je Gospod dao Bogorodici Mariji kao njenu „baštu i raj, kao i spasenje, utočište za one koji traže spasenje“.Na ovom duguljastom pojasu zemlje, već hiljadu godina, svetogorski monasi su svoj život posvetili miru, molitvi i monaštvu. Klasifikovano kao mesto svetske baštine, to je zasebna država u zemlji poznata kao „Autonomna monaška država Sveta Gora“. Danas na Svetoj Gori postoji 20 manastira. Prvi pustinjaci su navodno došli na Svetu Goru u 4. veku nove ere. Najraniji istorijski potvrđeni (9. vek nove ere) anhoreti (isposnici) bili su Petros o Atoniatis i Eftimios o Neos. Prve askete su se naselile same ili u malim grupama i sa sobom donele drevno monaško predanje Istoka – strogog posta i molitve. Najveća promena u vidu podvižništva na Svetoj Gori dogodila se kada je Atanasije Atonac 963. godine, uz podršku svog prijatelja cara Nikifora Foke, osnovao prvi manastir megističku Lavru. Imperator Ioannis Tsimiskis je 971. godine potpisao čuveni Tipik (Povelja) – poznatiji kao Tragos jer je bio napisan na kozjoj koži – skup pravila i discipline svetogorskog monaštva koji i danas vladaju manastirima. Jedno od najstrožih pravila je takozvani avaton, koji je proglasio car Konstantin IX Monomah 1046. godine, a kojim se ženama zabranjuje ulazak.
VIZANTIJA. Cenobitski sistem organizovanog svetogorskog monaštva brzo se proširio i stekao duhovne sledbenike širom Vizantijskog carstva. Manastiri su postali finansijski rigorozni, ne samo zbog naklonosti i zaštite careva, već i zbog svog istaknutog geografskog položaja u pomorskom smislu. Oni su postepeno postajali veliki, utvrđeni građevinski kompleksi koji su sadržavali ne samo monaške ćelije već i sve objekte neophodne za opsluživanje njihovog samostalnog rada. Sveta Gora je od početka privlačila monahe iz raznih naroda, dobijajući od tada vanvremenski, inter-ravoslavni karakter. Okupacija od strane Franaka tokom Četvrtog krstaškog rata i grabljivi napadi na manastire od strane katalonske čete Istoka (1307-1309) pogoršali su odnos Svete Gore sa Zapadom. U 14. veku istoriju manastira obeležili su katastrofalni gusarski napadi turskih emira iz Male Azije. Kontinuirane pretnje bile su razlog za arhitekturu nalik tvrđavi formiranu tokom vekova.